Америка ҳаво сифати индекси бир усулда, Ўзбекистонники эса бошқа усулда ҳисобланади. IQAir сайтиники ҳам алоҳида. Бу ҳақда Сент-Луисдаги (АҚШ) Вашингтон университети профессори Жей Тёрнер сўзлаб берди. У нафақат миллий, балки ҳудудий стандартларни ҳам қабул қилиш муҳим эканлигини қайд этди.
Европа парламенти ҳаво сифатининг ЖССТ тавсияларига яқинроқ бўлган янги стандартларини қабул қилди. Расмийлар бу чора Европада бевақт ўлимлар сонини сезиларли даражада камайтиришга ёрдам беради, деб умид қилмоқда.
Энди Тошкентдаги ҳаво сифатини Air Tashkent порталида ҳам кузатса бўлади. Ҳокимлик ҳузуридаги Рақамли ривожланиш департаменти пойтахтга 10 та ҳаво сифатини назорат қилувчи станция ўрнатди (режада яна 30 та). Шунингдек, сайтда Тошкентда бўлган ёнғинлар, қозонхоналар манзили ва бошқа маълумотлар бор.
Тошкент 2023 йилда дунёнинг ҳавоси энг ифлос пойтахтлари рейтингида 22-ўринни эгаллади. IQAir маълумотларига кўра, шаҳарда PM2,5`нинг ўртача йиллик даражаси ЖССТ тавсияларидан 5−7 баравар юқори бўлган.
Эрталаб Тошкент аҳолиси шаҳарнинг айрим ҳудудларида қуюқ тутуннинг гувоҳи бўлди. IQAir рейтингида Ўзбекистон пойтахти яна ҳаво ифлосланиши бўйича жаҳон етакчилари қаторига кирди. 1 мартдан аҳолини ҳаво ифлосланиши ҳақида хабардор қилиш тизими ишга тушиши керак эди, бироқ у ҳозирча эълон қилинмади.
Ўзбекистонда 1 мартдан аҳолини чанг бўрони ва ҳаво ифлосланишидан огоҳлантиришни бошлаш режалаштирилмоқда. Қурилиш объектларида чанг ва қум заррачаларининг ҳавога кўтарилишини бартараф этиш бўйича мажбурий талаблар жорий этилади.
Европа Иттифоқи давлатлари ҳаво сифати стандартларини кучайтириш бўйича келишувга эришди. 2030 йилга келиб PM2,5 майда заррачаларининг рухсат этилган ўртача йиллик концентрацияси 25 мкг/м3 дан 10 мкг/м3 гача камаяди.
Тошкент чоршанба тонгида ҳаво ифлосланиши бўйича дунё етакчилари қаторидан яна жой олди. Ичкаридаги датчиклар ҳам юқори даражадаги ифлосланишни кўрсатди. Бунинг сабаблари об-ҳаво шароити, мазутдан фойдаланишнинг кўпайиши ва қор ёғиши пайтида кўчаларга тупроқли аралашмалар сепилгани бўлиши мумкин.
Сўнгги бир ойда Тошкент шаҳридаги IQAir ҳаво сифати датчиклари сони икки баравардан кўпроққа кўпайди. «Газета.uz»дан ташқари улар БМТТД, IMPACT.T, korzinka.uz, Safia ва бошқалар томонидан ўрнатилди. Uzum ва «Капиталбанк» йил охиригача 50 та датчикдан иборат тармоқ яратилишини маълум қилди.
АҚШ Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш агентлиги мамлакатдаги ҳаво сифати стандартларини кучайтирди. PM2,5 нинг рухсат этилган ўртача йиллик концентрацияси 12 мкг/м3 дан 9 мкг/м3 гача камайтирилди. Янгиланган стандарт минглаб бевақт ўлим ва йўқотилган иш кунларининг олдини олишга ёрдам бериши кутилмоқда.
Тошкент вилоятидаги «Янги Ангрен» ИЭС ҳавога меъёрдан ортиқ зарарли моддалар чиқараётгани, фильтрлари самарадорлиги тушиб кетгани ва саноат чиқиндиларини белгиланмаган жойга жойлаштиргани аниқланди. Станция 1 млрд 3 млн сўм компенсация тўлайди, 11 нафар мансабдор устидан органларга мурожаат қилинди.
Январь ойида экологлар Тошкент иссиқлик электр станцияси (ТошГРЭС)нинг ҳаво ва тупроққа таъсирини ўрганди. Аниқланган зарар 1 млрд сўмга баҳоланмоқда, деб хабар қилди Экология вазирлиги. ИЭС асосий ёқилғи сифатида газдан фойдаланади, лекин баъзида мазут ёқади, шунинг учун пойтахтни тутун қоплаган.
«Газета.uz» таҳририяти биноси томига ҳаво сифатини ўлчовчи IQAir датчиги ўрнатилди. Ундан олинган маълумотлар кўпчилик ҳаво сифатини текшириш учун фойдаланадиган iqair.com порталидаги умумий тармоққа юкланмоқда. Бу маълумотлар келгусида сайтимизда тўғридан-тўғри кўрсатиб борилади.
Ўзбекистонда 1 мартдан чанг бўрони ва ҳаво ифлосланган вақтда аҳолини профилактик чоралар тўғрисида доимий хабардор қилиш амалиёти йўлга қўйилиши кутилмоқда. Шунингдек, қурилиш майдонларида чанг ва қумнинг ҳавога кўтарилишини бартараф этиш бўйича мажбурий талаблар жорий этилиши мумкин.
Президент экологик муаммоларга тўхталиб, Тошкент шаҳрида чиқинди газлар миқдори юқорилигини таъкидлади. Ҳудудларнинг экологик рейтингини жорий этиш, корхона, цемент заводларида чанг ва газ тозалаш ускуналарини ўрнатиш, пойтахт атрофида «яшил белбоғ» яратиш ва бошқа кўрсатмалар берилди.
Тошкент шаҳрида ҳавонинг PM2,5 зарралари билан ифлосланганлик даражаси эрталаб ЖССТ тавсия қилган меъёрдан 21 баравар ошиб кетганди (104,8 мкг/м3). Куннинг иккинчи ярмида бошланган ёмғирдан кейин ҳаво сифати «зарарли»дан «ўртача» даражага кўтарилди ва PM2,5 кўрсаткичи 30 дан пастга тушди.
Экология вазирлиги «Газета.uz»га Тошкент шаҳрида ҳаво сифатини яхшилаш бўйича кечиктириб бўлмайдиган чора-тадбирлар лойиҳаси ҳақида маълумот берди. Иссиқхона ҳамда заводларда чанг-газ филтрларини ўрнатиш, Аи-80, ИЭСларда кўмир ҳамда мазутдан фойдаланишни тақиқлаш ва бошқалар шулар жумласидандир.
Ўзбекистонда ҳаво сифатига оид миллий стандартлар ишлаб чиқилади. ЖССТ тавсияларига географик ва иқлимий хусусиятлар туфайли эришиш қийин, ҳеч бир мамлакатдаги кўрсаткичлар ЖССТ стандартига мувофиқ эмас, дея таъкидлади Экология вазирлиги. Ҳаво билан боғлиқ касалликлар бўйича ҳам ўрганишлар бошланди.
Сенаторлар атроф-муҳитга зарарли таъсир кўрсатувчи корхоналар фаолиятини чеклаш ва тўхтатиб туриш шартларини аниқлаштирувчи ўзгартишларни маъқуллади.
Ўзбекистон пойтахтида эрталаб ҳаво яна «зарарли» даражага етди. Ўзгидромет маълумотларига кўра, РМ2,5 зарралари таркиби ЖССТ тавсияларидан 23,8 баробар ошди. IQAir рейтингида шаҳар 8-ўринга чиқди. Расмийлар бундай ҳолатлар бўйича огоҳлантиришлар ёки тавсияларни ҳанузгача эълон қилгани йўқ.
Қўшимча имкониятларга эга булиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг